आरोग्य.कॉम
  • मुखपृष्ठ
  • पर्यायी उपचार पद्धती
    • आयुर्वेद
    • होमिओपॅथी
    • निसर्गोपचार
    • अ‍ॅक्युप्रेशर
    • अ‍ॅक्युपंक्चर
    • अरोमा थेरपी
    • बॅच फ्लॉवर औषधे
    • घरगुती उपाय
    • मसाज
    • योग
    • ध्यान
    • रेकी
    • संमोहन
    • बॉडीवर्क
  • आजार आणि रोग
    • सामान्य आजार
    • संसर्गजन्य आजार
    • विशिष्ट आजार
  • कुटुंबाचे आरोग्य
    • पुरूषांचे आरोग्य
    • वृध्दांचे आरोग्य
    • महिलांचे आरोग्य
    • मुलांचे आरोग्य
    • किशोर आरोग्य
    • प्रथमोपचार
    • तंदुरूस्ती
    • पोषक पदार्थ आणि अन्न
    • पाळीव प्राणी
  • आरोग्य संपदा
    • वैद्यकीय करियर
    • ग्रामिण आरोग्य
    • हॉस्पिटल्स
    • रुग्णहक्क समिती
    • आरोग्यासाठी टिप्स
  • विमा
    • आरोग्य विमा
    • वैद्यकीय नैतिकता
    • टेलीमेडिसीन
    • इच्छामरण
  • लैंगिकता
    • लैंगिकता म्हणजे काय?
    • लैंगिक शिक्षण
    • गर्भधारणा
    • विवाह
    • कामजीवन आणि अपंगत्व
    • मासिकपाळी
    • ट्रान्ससेक्शुअ‍ॅलिझम
    • शरीरभाषा
    • लैंगिकतेपार
    • फेटिशीझम
    • लैंगिक संवेदना गोठणे
  • स्व-मदतगट
    • एपिलेप्सी
    • स्किझोफ्रेनिया
    • पार्किन्सन्स
    • व्यसनमुक्ती
    • स्थुलता
    • कर्करोग
    • नैराश्य
    • अपंगत्व
    • मुत्रपिंड स्व-मदतगट
    • सेतू
    • कोड - पांढरे डाग
    • सहचरी मदत गट
Aarogya.com
English | ગુજરાતી | नोंदणी | लॉग-इन
  • मुख्यपृष्ठ
  • पर्यायी उपचार पद्धती
  • आयुर्वेद
  • दारूहळद - धोतरा

दारूहळद - धोतरा

  • Print
  • Email
Details
Hits: 10053

दारूहळद
वर्णन
मोठे काटेरी क्षुप, काष्ट पिवळे, शाखा पांढुरक्या किंवा फिकट करडया रंगाची पाने विशेष प्रकारची शाखीय किंवा अशाखीय कंटकाच्या अक्षकोनातून निघणारी कातडी पोताची कडा बहुतेक टोकदार दातेरी, शिरा बारीक, फुले पिवळी छोट्या समूहात, फळ अंडाकृती, निळसर जांभळे, बिया थोडया.
वितरण
हे झाड हिमालयात २००० ते ३००० मीटर उंचीवर सापडते, ते दक्षिण भारतात निलगिरीच्या डोंगरात सुध्दा उगवते.
औषधी गुणधर्म
या झाडाच्या किंवा या प्रजातीतील जवळच्या बरबेरिस एशियाटिका Roxb आणि बरबेरिस लायसियम Royle म्हणतात या औषधातील मुख्य घटक म्हणजे ‘बरबेरिस’ या जातीच्या मुळ्यांच्या भुकटीस ‘बरबेरिस’ ऍल्कलॉईड आहे मुळयांची साल, मुळे आणि खोडाचा खालचा भाग पाण्यात उकळला जातो, त्यास नंतर उकळून अर्धवट घट्‌ गोळा होइपर्यंत बाष्पीभूत करण्यात येते. या अर्धवट गोळयास ‘रसौत’ असे म्हणतात. रसौत पाण्यात विरघळते. हे लोणी व तुरटीत मिसळून किंवा अफू व मोसंबीच्या रसात मिसळून डोळे येण्यावर किंवा डोळ्याच्या इतर आजारांवर बाहेरून पापण्यांवर लावण्यात येते. हे गळूच्या काठावरून इंजेक्शनद्वारेसुध्दा आत सोडण्यात येते.

रसौत ज्वरनाशक, सौम्या रेचक, आणि शक्तिवर्धक म्हणून वापरले हाते. पोटाच्या विकारात ते उपयोगी आहे, आणि सशांवर केलेल्या प्रयोगांनी त्याच्या कॉलरा व अतिसारातील वापराची खात्री पटलेली आहे. हे औषध हिवतापात पण वापरत असत पण या आजारात ते फारसे गुणकारी नसल्याचे सिध्द झाले आहे, तथापि ते हिवतापाची सुरवात समजण्यास मदत करते. श्वसन व हृदय यांची गती या औषधाने मंदावते हे सुध्दा प्रयोगाद्वारे दाखवण्यात आले आहे या औषधात क्षयविरोधी गुणधर्म असल्याचे सांगण्यात येते.

धोतरा (datura alba)
जुन्या भारतीय लिखाणात याचा ‘शिवशेखर’ या नावाने संदर्भ आलेला आहे. धोतऱ्याच्या फुलाचे भगवान शंकराशी नाते असल्याचे गृहीत धरण्यात आलेले आहे.
वर्णन
१ मीटर उंचीपर्यंत वाढणारे झुडूप, पाने मोठी अंडाकृती, दातेरी, फुले फार मोठी पांढरी, फळ अंडयाचे आकाराचे, चार भागात विभागलेले, लांब किंवा आखूड काटयानी व्यापलेले.
वितरण
हे झाड समशीतोष्ण हिमालयात, २५०० मीटर उंचीवर आणि मध्य व दक्षिण भारताच्या डोंगराळ भागात सापडते.
औषधी गुणधर्म
वाळलेली पान, फुले असलेल्या फाद्यांचे शेंडे आणि बिया म्हणजेच धोतरी औषध आहे.

‘हायोसायामिन’ हे पानातील मुख्य आणि महत्वाचे क्रियाशील तत्व आहे म्हणून हे औषध बेलाडोना किंवा हायोसायामसारखे उपयोगी आहे. हे औषध फुप्फुसाच्या नळया सुजण्यावर, दम्यावर आणि तोंडातील लाळेवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी उपयोगी आहे. तसेच स्नायूंच्या झटक्यांवर नियंत्रण ठेवण्यासही या झाडांची पाने जाळून धूर नाकाने आत घेतल्यास दम्यावर आराम पडतो. बियांमध्येसुध्दा हायोसायमिन्‌ असल्याने पानासारखेच औषधी गुणधर्म आहेत.
इतर जाती
डटुरा या प्रजातीच्या डटुसरा मेटल ही ओसाड जागेवर भारतात सगळीकडे सापडते. तिची फुले पांढरी किंवा पिवळसर आणि बऱ्याचवेळा बाहेरील बाजूस जांभळी असतात. फळावर आखूड काटे असतात. बागेत लावलेल्या झाडांच्या फुलांना दलपुंज्याची दोन मंडले असतात. जास्त दूध सुटल्याने सुजलेल्या स्तनांना याच्या पानांचे पोटिस बांधल्यास सूज उतरते.


6

आयुर्वेद

  • पुनर्नवा - रूई
  • तमालपत्र - शतावरी
  • दारूहळद - धोतरा
  • सदाफुली - वेखंड
  • वेलदोडे - दालचिनी
  • केशर - कोरफड
  • कांदा - ज्येष्टमध
  • तुळशी - सर्पगंधा
  • अश्वगंधा - चंदन
  • शैक्षणिक अर्हता
  • प्रकृती
  • पंचकर्म
  • तत्त्वज्ञान
  • पुस्तके प्रकाशन
  • रक्तावरोध हृदयविकार शोध
  • एच आय व्ही शोध प्रबंध
  • आदिवासी उपाय
  • एच. आय. व्ही. व आयुर्वेद
  • रक्तदाब
  • मानसिक असंतुलन
  • आयुर्वेदातील हृदयरोग
  • आयुर्वेदीक दृष्टीकोनातुन कर्करोग
  • स्वस्थ जीवन जगण्याचा मार्ग
  • आरोग्यासाठी आयुर्वेद
  • आयुर्वेदिक तत्वांवर आधारलेल्या कस्टर्डचे मूल्यांकन
  • संदर्भ आणि बिबलियोग्राफी
  • दी ऑर्गन क्लोमा - अ फ्रेश ऍथर
  • वैद्य विलास नानल आयुर्वेद प्रतिष्ठान
  • आयुर्वेदाच्या मदतीने शरिराची काळजी
  • आयुर्वेदाद्वारे केसांची निगा राखणे
  • सौंदर्यासाठी काही आयुर्वेदिक उपचारपध्दती
  • जडीबुटी
  • पंचकर्म उपचार पध्दती
  • रीज्यूव्हेनेशन थेरपी
  • वृध्दांचे स्वास्थ्य व आयुर्वेद
  • निदान
  • संकल्पना
  • उगम

रेकी: तुम्हांला माहीत आहे का?

रेकी: तुम्हांला माहीत आहे का? रेकीच्या रोज सरावाने शरीर, मन, भावना, अध्यात्मिक पातळीवर चांगला परीणाम होतो. पुढे वाचा…

Swine Flu

National Award for Outstanding achievement by a Non-Professional - Tushar Sampat

Introducing Digital Practice for Doctors & Healthcare professionals

विशिष्ट आजार
सामान्य आजार

आरोग्य नेटवर्क

आरोग्य म्हणजे सुदृढता असणे किंवा सुरळीतता असणे. सुदृढता, सुरळीतता आहे किंवा नाही हे जाणून घेण्यासाठी मार्गदर्शन करणे हा या वेबसाईटचा प्रयत्न आहे. आरोग्य.कॉम ही भारतातील आरोग्य विषयक माहिती पुरवण्यात सर्वात अग्रेसर असणा-या वेबसाईट्सपैकी एक आहे. या आरोग्यविषयक माहिती पुरवणा-या साईट्स म्हणजे डॉक्टर नव्हेत. पण आरोग्याविषयी पुरक माहिती व उपचारांचे वेगवेगळे माध्यम उपलब्ध करुन देणारी प्रगत यंत्रणा आहे. या साईटच्या गुणधर्मांमुळे इंटरनेटचा वापर करणा-यांमधे आरोग्य.

» आमच्या सर्व समर्थन गट पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा
Pune Aarogya
Digital Media Dedicated to Healthcare of Punekars

वेबसाईटशी लिंक करा

aarogya logo

ईमेल कोड

आमच्या बातमीपत्राचे सदस्यत्व घ्या

 आरोग्य संबंधित नवीन माहिती मिळवा.

स्वास्थ्य साधने

  • हेल्थ डिरेक्टरी
  • संदेश बोर्ड
  • हेल्थ कॅल्क्युलेटर

आरोग्य.कॉम विषयी

आरोग्य.कॉम ही भारतातील एक आरोग्याविषयीची आघाडीची वेबसाईट आहे. ह्या वेबसाईटवर तुम्हाला आरोग्याविषयी जवळ जवळ सर्व वैद्यकीय आणि सर्वसामान्य माहिती मिळण्यास मदत होईल असे विभाग आहेत.

अधिक वाचा...

प्रस्ताव

हे आपले संकेतस्थळ आहे, यात सुधारण्याकरिता आपले काही प्रस्ताव किंवा प्रतिक्रीया असतील तर आम्हाला जरुर कळवा, आम्ही आमचे सर्वोत्तम देण्याचा प्रयत्न करू

अधिक वाचा...

सदस्यांच्या प्रतिक्रया

“माझे नाव पुंडलिक बोरसे आहे, मला आपल्या साइट मुळे फार उपयुक्त माहिती मिळाली म्हाणून आपले आभार व्यक्त करण्यासाठी ईमेल पाठवीत आहे.!”

  • आमच्या विषयी
  • प्रतिक्रिया
  • गोपनीयता नीति
  • साइट मॅप
  • संपर्क
  • मित्रांशी संपर्क साधा

कॉपीराईट © २०१६ आरोग्य.कॉम सर्व हक्क सुरक्षित.