आरोग्य.कॉम
  • मुखपृष्ठ
  • पर्यायी उपचार पद्धती
    • आयुर्वेद
    • होमिओपॅथी
    • निसर्गोपचार
    • अ‍ॅक्युप्रेशर
    • अ‍ॅक्युपंक्चर
    • अरोमा थेरपी
    • बॅच फ्लॉवर औषधे
    • घरगुती उपाय
    • मसाज
    • योग
    • ध्यान
    • रेकी
    • संमोहन
    • बॉडीवर्क
  • आजार आणि रोग
    • सामान्य आजार
    • संसर्गजन्य आजार
    • विशिष्ट आजार
  • कुटुंबाचे आरोग्य
    • पुरूषांचे आरोग्य
    • वृध्दांचे आरोग्य
    • महिलांचे आरोग्य
    • मुलांचे आरोग्य
    • किशोर आरोग्य
    • प्रथमोपचार
    • तंदुरूस्ती
    • पोषक पदार्थ आणि अन्न
    • पाळीव प्राणी
  • आरोग्य संपदा
    • वैद्यकीय करियर
    • ग्रामिण आरोग्य
    • हॉस्पिटल्स
    • रुग्णहक्क समिती
    • आरोग्यासाठी टिप्स
  • विमा
    • आरोग्य विमा
    • वैद्यकीय नैतिकता
    • टेलीमेडिसीन
    • इच्छामरण
  • लैंगिकता
    • लैंगिकता म्हणजे काय?
    • लैंगिक शिक्षण
    • गर्भधारणा
    • विवाह
    • कामजीवन आणि अपंगत्व
    • मासिकपाळी
    • ट्रान्ससेक्शुअ‍ॅलिझम
    • शरीरभाषा
    • लैंगिकतेपार
    • फेटिशीझम
    • लैंगिक संवेदना गोठणे
  • स्व-मदतगट
    • एपिलेप्सी
    • स्किझोफ्रेनिया
    • पार्किन्सन्स
    • व्यसनमुक्ती
    • स्थुलता
    • कर्करोग
    • नैराश्य
    • अपंगत्व
    • मुत्रपिंड स्व-मदतगट
    • सेतू
    • कोड - पांढरे डाग
    • सहचरी मदत गट
Aarogya.com
English | ગુજરાતી | नोंदणी | लॉग-इन
  • मुख्यपृष्ठ
  • कुटुंबाचे आरोग्य
  • मुलांचे आरोग्य
  • मुलांची भूक आणि आहार

मुलांची भूक आणि आहार

  • Print
  • Email
Details
Hits: 18538

कोणत्याही मुलाला ‘भूक लागणं’, त्यानंतर ‘खायला मिळणं, आणि या खाण्यामुळं ‘भूक भागणं’ या क्रियांमधला आनंद समजणं हे पुढची शिस्त लागयाच्या आणि वेळापत्रक बसण्याचा दृष्टिनं फार महत्वाचं असतं.

१. भूक लागणं अन्‌ खाल्ल्यानं ती भागणं या दोन्ही गोष्टींचा खरा अनुभव मुलांना घेऊ द्या.
२. कधी कधी मुलं अचानक कमी खाऊ लागतात. मुलाची भूक पूर्वीसारखी राहिली नाही असं लक्षात आल्यावर प्रथम त्याची बाकीची तब्येत चांगली आहे ना ते पहावं.
३. आपल्या मुलाच्या भुकेच्या घड्याळाचा अभ्यास करा. भूक लागण्याची वाट पहा. इच्छा की भूक, तपासून पहा.
४. कृत्रिम रासायनिक पदार्थापासून अन्‌ फास्ट फूड पासून दूर रहावं.

आहारातल्या पोषणमूल्यांविषयी.
चौरस आहाराचा विचार करतांना आपण त्यातून मिळणाऱ्या विविध पोषणमूल्यांचा, जीवनसत्वांचा, उष्मांकांचा आणि इतर घटक द्रव्यांचा विचार करायला हवा. पाश्‍चात्यांच्या पुस्तकांतून त्यांच्या संशोधनावर आधारीत काही आकडे आपण पहातो आणि तसेच आपल्या आहारात उतरवायला बघतो.

वास्तविक आपण समशीतोष्ण किंवा उष्ण कटिबंधात रहात असल्याने आपल्या उष्मांकाची गरज त्यांच्या मानानं खूपच कमी आहे. आपण भारतीय, लहान चणीचे असल्याने आपल्या शारीरिक गरजाही धिप्पाड पाश्र्चात्यांपेक्षा कमीच आहेत. हा विचार न करता ज्यांचा आहार पाश्र्चात्यांप्रमाणेच घेतल्यानं उष्मांकात जादा ठरतो त्यांना हळू हळू वजन वाढीचा त्रास होऊ लागतो. आपल्या देशातही हा त्रास आता विशिष्ट वर्गात दिसू लागला आहे. वाढीच्या वयात, मुलांना प्रथिनांची जरूरी असते. प्राणिजन्य (मांसाहारातील) प्रथिनं चांगल्या दर्जाची असतात हे खरं आहे पण, जे लोक असा आहार घेत नाहीत त्यांनी मिश्र डाळींचा, कडधान्यांचा भरपूर वापर केलेला आहार घ्यावा.

आहारात प्रथिनं, कार्बोदकं आणि स्निग्ध पदार्थाचं विशिष्ट प्रमाण असावं हे खरंच आहे. रोजच्या आहारात अमूक इतकी प्रथिनं गेलीच पाहिजेत अशा आग्रहानं काहीतरी महागडी टॉनिक्स हट्‌टानं मुलांच्या गळी उतरवू नयेत.

स्निग्ध पदार्थ:
शरीराला या पदार्थाची सर्वात कमी जरूरी असते. अगदी थंड हवेच्या देशात रहाणाऱ्या लोकांनाही चरबीयुक्त पदार्थ खूप खाल्ले पाहिजेत असं नसतं. उलट मांस, तूप, दुधातली चरबी, काही वनस्पती तेलं आणि तूप इ. यासारख्या प्राणीजन्य चरबीमुळं शरीरातला कोलेस्ट्रॉल नावाचा हृदयविकाराला पोषक पदार्थ वाढतो. म्हणून हे पदार्थ शक्य तितके कमी दिलेलेच चांगले. करडई तेल, मक्याचं तेल यांसारख्या वनस्पतीजन्य तेलांनी कोलेस्ट्रॉल साठत नाही. म्हणून जरूर त्या चरबीची गरज या तेलाने आहारातून भागवावी.

कार्बोदकं
खाण्याचा सर्वात जास्त भाग कार्बोदकांनी बनलेला असतो. ही चटकन्‌ पचणारी, शरीराला लागणारी ताकद लगेच देणारी, उष्णताही पुरवणारी असतात. माफक प्रमाणत खाल्ली तर पचून वजन वाढू देत नाहेत पण खूप खाल्ली तर त्याचंही रूपांतर चरबीतच होतं. आपल्या शरीराच्या गरजा ओळखून त्याप्रमाणं खाणं पिणं व आपला व्यायाम व हालचाली ठरवाव्यात. बैठं काम करणाऱ्यांना खूप आहार लागतो. जीवनसत्व

नावा प्रमाणेच अगदी सत्व असतात आणि जीवनावश्यकही असतात. फक्त त्यांची गरज कल्पनेपेक्षा अगदी कमी प्रमाणात असते.

आपल्या नेहमीच्या आहारातून त्यांची गरज साधारणपणे भागतच असते. अगदीच निष्कृष्ट प्रतीचा आहार वर्षानुवर्ष घेतला, खाण्यात अगदीचं कच्चं काहीच नसलं की त्यांची कमतरता एखाद्या आजारात किंवा जास्त गरजेच्या काळात दिसून येते. रोजच जीवनसत्वांच्या नावाखाली अनेक औषधं आणि टॉनिक मुलांच्या तोंडात ओतायची जरूर नाही.

आपण नेहमी स्वयंपाक करतांना पदार्थ शिजवून खातो. पदार्थ शिजतांना त्यातली सर्व जीवनसत्व निरूपयोगी होतात ही खरी गोष्ट आहे. पदार्थ अर्धवट शिजवतांनाही हाच परिणाम होत असतो. फक्त कच्या पालेभाज्या, कच्ची फळं, कच्च्या कोशिंबिरी यातूनच खरी जीवनसत्वं मिळतात. हे पदार्थ रोजच्या जेवणात असले म्हणजे जीवनसत्वाची दैनंदिन गरज भागते. दररोज आणखी कृत्रिम रूपानं घ्यायची जरूर उरत नाही.

फळे
सर्वात महाग असा आहारातला पदार्थ म्हणजे फळं! यातून शरीराला आवश्यक अशी, ताबडतोब उपयोगी पडेल अशी शक्ती फ्रुक्टोज (ग्लूकोजसारखीच) च्या रूपानं असते. शिवाय जीवनसत्वं, लोह, कॅल्शियम इ. असतात. त्यातल्या साखरेमुळं दात किडायचा धोका नसतो. कितीही खाल्ली तरी! प्रत्येक महिन्यात ऋतुमानाप्रमाणं वेगवेगळी फळं मिळतात.

केळं, पपई, चिक्कू, पेरू ही सर्वसामान्यांना परवडतील अशी फळं आहेत. जमतील तशी अवश्य आणावी. तसंच चिंचा, आवळे, बोरं, यातून जीवनसत्वं भरपूर मिळतात आणि मुलं ती आवडीनं खातात. स्वस्तही असतात.

आवळे खाल्ल्यानं सर्दी खोकला होतो हा गैरसमज आहे. मुलांना काही चांगलं केल्याबद्दल बक्षिस द्यावं वाटत असेल तर वेगवेगळी फळं आणून खाऊ घालावं. त्यांमुळं त्याची किंमत वसूल झाल्यासारखं वाटून पैशाची दुरूपयोग होणार नाही. हा चॉकलेटला उत्तम पर्याय आहे.

दूध
चौरस आहारात दुधाला अनन्य साधारण महत्व येतं, ते त्याच्या अंगी असलेल्या एकत्रित गुणांमुळं ! सर्व जीवनावश्यक गोष्टी बहुतेक करून यात एकवटलेल्या आहेत. थोडसं महाग असलं तरी याच्या सेवनानं थोडया आहारात बरेच अन्नांश आणि उष्मांक मिळतात. पण मध्यम आणि उच्चवर्णीय लोकांमध्ये आहारात दूध आणि त्यापासूनच्या पदार्थाचा अतिरेक झालेला दिसतो.

मुलांच्या बाबतीत पालकांना त्यांनी अमूक इतकं दूध रोज प्यालंच पाहीजे असं वाटतं. त्यांना ते पचत असलं तर योग्य प्रमाणात दिवसातून २ कप द्यावं. पण एखाद्याला आवडत नसेल तर इतकं दूध दुसऱ्या कोणत्याही रूपानं द्यावं. उदा. दही, खिरी, पुडिंग, इ. पण अजिबात आवडत नसेल अन्‌ पचत नसेल तर फार पाठीमागे लागून दिलचं पाहीजे असं नाही. ते त्यांची प्रथिनांची गरज इतर पदार्थापासून भागवतात.

ज्या मुलांना बध्दकोष्ठतेचा त्रास होतोत्य त्यांच्या बाबतीत तर दूध कमी करण्याचा सल्ला द्यावा लागतो. त्यांना दूध घेण्याचा आग्रह करून त्यांचा त्रास आणखी वाढवू नये.


13

मुलांचे आरोग्य

  • लहान वयामध्ये येणाऱ्या अडचणी - शंभर ठळक खुणा व लक्षणे
  • लहान मुले आणि क्रिडाप्रशिक्षण
  • अभ्यासातील दुबळेपणा: प्रमुख कारणे
  • शिकण्यातील दुर्बलता ओळखण्याची लक्षणयादी
  • कानाची, नाकाची स्वच्छता
  • दातांची काळजी
  • कमी वजनाची मुलं
  • ताप का येतो?
  • काही वाईट प्रथांबद्दल
  • आजारी मुलाची काळजी
  • बाळाचे नेहमीचे आजार
  • ‘वरचं खाणं’: घन आहार
  • वरचं दुध
  • बाळाला पाजणं: स्तनपान
  • नवजात शिशू आणि स्तनपान
  • मुलांची भूक आणि आहार
  • बाळ जन्माला येण्याआधी
  • आजी आजोबांसाठी बाळगुटी
  • पालकांसाठी सुचना
  • नवी बाळगुटी : पालकांसाठी!
  • मुलांची शारीरिक वाढ : वजन आणि उंचीची वाढ
  • सुदृढ जीवनशैली : लहान मुलांसाठी

आहार म्हणजे काय?

हआहार म्हणजे काय? स्थूलमानाने आहाराची व्याख्या करायची झाली तर जगण्यासाठी बाहेरून आपण आत ज्या वस्तू घेतो त्याला आहार म्हणतात. आहाराबद्दलच्या शास्त्रीय महितीचा बहुतांशी अभावच आढळतो, पुढे वाचा…

Swine Flu

National Award for Outstanding achievement by a Non-Professional - Tushar Sampat

Introducing Digital Practice for Doctors & Healthcare professionals

विशिष्ट आजार
सामान्य आजार

आरोग्य नेटवर्क

आरोग्य म्हणजे सुदृढता असणे किंवा सुरळीतता असणे. सुदृढता, सुरळीतता आहे किंवा नाही हे जाणून घेण्यासाठी मार्गदर्शन करणे हा या वेबसाईटचा प्रयत्न आहे. आरोग्य.कॉम ही भारतातील आरोग्य विषयक माहिती पुरवण्यात सर्वात अग्रेसर असणा-या वेबसाईट्सपैकी एक आहे. या आरोग्यविषयक माहिती पुरवणा-या साईट्स म्हणजे डॉक्टर नव्हेत. पण आरोग्याविषयी पुरक माहिती व उपचारांचे वेगवेगळे माध्यम उपलब्ध करुन देणारी प्रगत यंत्रणा आहे. या साईटच्या गुणधर्मांमुळे इंटरनेटचा वापर करणा-यांमधे आरोग्य.

» आमच्या सर्व समर्थन गट पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा
Pune Aarogya
Digital Media Dedicated to Healthcare of Punekars

वेबसाईटशी लिंक करा

aarogya logo

ईमेल कोड

आमच्या बातमीपत्राचे सदस्यत्व घ्या

 आरोग्य संबंधित नवीन माहिती मिळवा.

स्वास्थ्य साधने

  • हेल्थ डिरेक्टरी
  • संदेश बोर्ड
  • हेल्थ कॅल्क्युलेटर

आरोग्य.कॉम विषयी

आरोग्य.कॉम ही भारतातील एक आरोग्याविषयीची आघाडीची वेबसाईट आहे. ह्या वेबसाईटवर तुम्हाला आरोग्याविषयी जवळ जवळ सर्व वैद्यकीय आणि सर्वसामान्य माहिती मिळण्यास मदत होईल असे विभाग आहेत.

अधिक वाचा...

प्रस्ताव

हे आपले संकेतस्थळ आहे, यात सुधारण्याकरिता आपले काही प्रस्ताव किंवा प्रतिक्रीया असतील तर आम्हाला जरुर कळवा, आम्ही आमचे सर्वोत्तम देण्याचा प्रयत्न करू

अधिक वाचा...

सदस्यांच्या प्रतिक्रया

“माझे नाव पुंडलिक बोरसे आहे, मला आपल्या साइट मुळे फार उपयुक्त माहिती मिळाली म्हाणून आपले आभार व्यक्त करण्यासाठी ईमेल पाठवीत आहे.!”

  • आमच्या विषयी
  • प्रतिक्रिया
  • गोपनीयता नीति
  • साइट मॅप
  • संपर्क
  • मित्रांशी संपर्क साधा

कॉपीराईट © २०१६ आरोग्य.कॉम सर्व हक्क सुरक्षित.